Ad will apear here
Next
आम्हा मेंढरांस ठावे..
जहाजाचा कप्तान इतर सगळ्यांच्या मानानं धिप्पाड, उंचापुरा होता. पण त्याला थोडं कमी ऐकू यायचं आणि दूरवरचं दिसायचं नाही. आपल्या अधू दृष्टीला झेपेल इतकंच त्याला जहाज चालवण्याचं ज्ञान होतं.

जहाजातल्या अनेक प्रवाशांकडे जहाज चालवायचं कौशल्य नसलं तरी त्यांना जहाजाचा कप्तान व्हायचं होतं. बरं कप्तानपदाचा दावा करताना, “आपण जहाज चालवायला कुणाकडूनतरी शिकलो आहोत” इतपत अंगुलीनिर्देश करण्याइतका त्यांना कोणी गुरुही लाभलेला नव्हता. मुळात “जहाज चालवणं ही कला शिकवून शिकता येते” असंही त्यांच्यापैकी कुणाला वाटत नब्हतं. पण तरीही जहाजाच्या मालकाभोवती सतत गिल्ला करुन आपल्याला जहाज चालवायला द्यावं असा ते त्याच्यामागे लकडा लावत बसायचे.

1

आपण कप्तान व्हावं यासाठी एखाद्यानं जहाजाच्या मालकाचं मन वळवलं असा संशय आला तरी इतरजण त्या मन वळवणाऱ्याला मारुन टाकून समुद्रात फेकून द्यायचे.

कधीकधी ते जहाजाच्या मालकाला अफू वगैरे देऊन गुंगवून ठेवायचे आणि जहाजाचं नियंत्रण आपल्या हातात घ्यायचे. ते तरी काय करणार? त्यांना बिचाऱ्यांना आपापली ओझी समुद्राच्या किनाऱ्यापर्यंत वाहून नेणं क्रमप्राप्त होतं.

अर्थात लोक जहाज चालवत असताना, सफर करताना जशी मौजमस्ती करतात तसंच नाचगाणं, दारु पिणं असं सगळं ते करायचे. एखाद्या माणसानं जर जहाजाच्या मालकाकडून आपल्याकडे जहाजाचं तात्पुरतं नियंत्रण राखण्यासाठी (कप्तानाला दारु पाजणं वगैरे) नवीन क्लृप्त्या शोधल्या तर ते त्याला लगेच बुध्दिमान आणि कप्तानपदाला खराखुरा लायक ही उपाधी द्यायचे. जर एखाद्याला अशी मखलाशी / क्लृप्ती जमत नसेल तर तो माणूस मात्र ताबडतोब निरुपयोगी आणि मूर्ख ठरायचा.

या सगळ्यात फक्त एकच गोष्ट जहाजावरच्या कप्तानपदासाठी इच्छुक असणाऱ्या लोकांच्या विचारांच्या कक्षेत बसत नव्हती. ती म्हणजे, उत्तम कप्तानासाठी “इतरजणांना तो कप्तान असलेला आवडतो का आणि त्याचे अधिकार मान्य आहेत का? या गोष्टी गौण आहेत.” उलट उत्कृष्ट कप्तान व्हायचं असेल तर वर्षातले सगळे ऋतू, त्या ऋतूंमधलं बदलतं आकाश, तारे, वारे आणि त्याचा समुद्राशी असणारा संबंध तसंच जहाज चालवण्याशी संबंधित अनेक गोष्टी माहिती असणं आवश्यक आहे. पण उत्तम कप्तान होण्यासाठी या म्हणजे आकाश, ताऱ्यांची दिशा इ. गोष्टी महत्वाच्या आहेत असंच अनेकजणांना वाटत नव्हतं. त्यांच्या दृष्टिकोनातून मग त्या गोष्टी जाणणारा माणूस हा निव्वळ खगोलप्रेमी, पर्यावरणप्रेमी किंवा निरुपयोगी ठरू शकतोच ना?

ही आहे “शिप आॉफ फूल्स” ही प्लेटोनं सांगितलेली रुपककथा. राजकारणरुपी नावेत ज्ञान या गोष्टीला महत्व नसताना कोणतंही विशेषत: लोकशाही तत्वावरचं सरकार चालत असेल तर त्या सरकारची अवस्था या रुपककथेतून प्लेटोला मांडायची होती.

स्थलांतरित मजुरांचे रोजचे आक्रोश, वणवण, असहाय्यता, आक्रंदन, हलाखी, भीषण दारिद्र्य, होरपळ, तगमग पाहून प्लेटोचं हे रुपक आठवलं..

2

आणि बा. सी. मर्ढेकर यांची ही कविताही आठवली..

मोलें धाडी जो मराया, नाही आसूं नाही माया
त्यासी नेता बनवावे, आम्हा मेंढरांस ठावे

- नीलांबरी जोशी

3

4

5
 
Feel free to share this article: https://www.bytesofindia.com/P/XXYPCO
Similar Posts
आंतरराष्ट्रीय विज्ञानपट महोत्सवात पुणेकर ‘कस्तुरी’च्या यशाचा दरवळ पुणे : दहावीत शिकणाऱ्या कस्तुरी कुलकर्णीने बनवलेल्या ‘सिंबायोसिस’ या लघुपटाला ‘इंटरनॅशनल सायन्स फिल्म फेस्टिव्हल ऑफ इंडिया’मध्ये तृतीय पुरस्कार मिळाला आहे. कस्तुरी ‘बेरीज वजाबाकी’ या मराठी चित्रपटाची सहाय्यक दिग्दर्शकसुद्धा आहे.
माणसाच्या दुर्दैवाचे, तोच मांडतो सोहाळे..! “तू जन्मत:च मरण पावलेल्या मुलांना तिथे पाहिलंस का”? हा प्रश्न पाताळलोकात मृतांच्या प्रदेशात जाऊन आलेल्या आपल्या एनकिडु या मित्राला गिल्गामेश विचारतो. गिल्गामेश हा सुमेरियन म्हणजे आत्ताच्या इराकमध्ये ख्रिस्तपूर्व २००० साली होऊन गेलेला राजा. त्याच्या आयुष्याबद्दल माहिती पुरवणाऱ्या कथा “एपिक आॉफ गिल्गामेश”मध्ये आहेत
‘भिकेडोंगरी’चो भेळो डोंगर चढायला सुरुवात झाली, गर्द झाडीतून, बांबूच्या बनातून वाट काढत आम्ही चालू लागलो. उत्सुकता शिगेला पोहोचली होती. खरंच, केवढा असेल न हा वृक्ष. भेळो, अर्थात बेहडा Terminalia bellirica (Gaertn.) Roxb. Family: Combretaceae संस्कृत मध्ये याला ‘बिभीतक’ किंवा ‘अक्ष’ असेही नाव आहे.
सातवीण - Alstonia scholaris (L.) R. Br. कोकणात दिवाळीत ‘चावदिसाक’ सकाळी तुळशी वृंदावनासमोर ‘गोविंदा ss, गोविंदा sss, गोssविंदा..’ म्हणंत हिरव्या गार बुळबुळीत कारीट्याचा वध करून गोड-धोड खाण्याची इच्छा घेऊन घरात जाल तर आज्जी पेल्यात एक अत्यंत कडू करड्या रंगाचा विचित्र रस घेऊन वाटेत उभी असायची. मग या पेल्यातील एक तरी घोट घेतल्याशिवाय गत्यंतर नसायचं

Is something wrong?
ठिकाण निवडा
किंवा

Select Feeds (Section / Topic / City / Area / Author etc.)
+
ही लिंक शेअर करा
व्यक्ती आणि वल्ली स्त्री-शक्ती कलाकारी दिनमणी
Select Language